25 april 2023: Perspectief voor ME/CVS-patiënten. Eerste ME/CVS-onderzoeksprojecten kunnen van start gaan

Vandaag heeft ZonMw bekend gemaakt dat twee consortia met tien onderzoeksprojecten in totaal 11,6 miljoen euro subsidie zullen krijgen voor onderzoek naar ME/CVS. Daardoor kan in ons land nu een structurele start gemaakt worden met biomedisch onderzoek naar deze ingrijpende ziekte. Onderzoekers staan in de startblokken. Dit is een belangrijke mijlpaal voor de ME-patiënten in Nederland. Eindelijk is er nu perspectief op de totstandkoming van een Nederlands netwerk van ME/CVS-onderzoekers, die biomedisch onderzoek doen en met hun onderzoek aansluiten bij belangrijke internationale wetenschappelijke ontwikkelingen. Op termijn moet dit leiden tot betere diagnostiek en behandeling. Ook is nu meer bekendheid van de ziekte te verwachten bij artsen en een breder publiek.

Eerste subsidieronde

Het is voor een belangrijk deel te danken aan patiënten en patiëntenorganisaties dat de overheid in totaal 28,5 miljoen euro beschikbaar stelt voor een tienjarig onderzoeksprogramma ME/CVS. Na het burgerinitiatief ‘Erken ME’ hebben patiëntenvertegenwoordigers een belangrijke bijdrage geleverd aan het advies ME/CVS van de Gezondheidsraad (2018). Ook de onderzoeksagenda ME/CVS (2020) en het onderzoeksprogramma ME/CVS (2021) van ZonMw zijn tot stand gekomen met de actieve bijdrage van patiëntenvertegenwoordigers. ZonMw heeft de subsidies toegekend in het kader van de eerste subsidieronde van dit programma. Na opening van de eerste subsidieronde zijn de ME/cvs Vereniging en de Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid betrokken geweest bij het uitwerken van meerdere onderzoeksplannen, die nu dus voor een deel zijn gehonoreerd.

Consortium, biobank en dataregistratie NMCB

We hebben een actieve inbreng geleverd bij de voorbereiding van het consortium (samenwerkingsverband) NMCB (Nederlands ME/CVS Cohort en Biobank). Dat was een intensief proces. We hebben erop aangedrongen dat goede actuele wetenschappelijke definities van ME/CVS worden gebruikt, dus geen ‘chronische vermoeidheid’, geen Oxford-definitie, geen Fukuda-definitie waarin PEM als verplicht criterium ontbreekt, wel de Canadese consensuscriteria (CCC) en de internationale consensuscriteria (ICC)*. Voor meer wetenschappelijke kennis over ME/CVS is dat essentieel. We hebben ons er ook sterk voor gemaakt dat de materialen en gegevens in de biobank en dataregistratie die in de onderzoeken gebruikt gaan worden afkomstig zijn van patiënten die zo zorgvuldig mogelijk zijn geselecteerd. Daarvoor is alleen het invullen van een vragenlijst niet voldoende, maar zijn clinici met veel ME/CVS-ervaring onmisbaar. Ook ernstig en zeer ernstig zieke patiënten moeten aan het onderzoek deel kunnen nemen. Dit alles is onderdeel van de plannen en we blijven ons er bij de uitvoering voor inzetten.

Onderzoeksprojecten

Ook waren we betrokken bij de voorbereiding van een aantal onderzoeksprojecten binnen het NMCB-consortium:

  • onderzoek naar auto-immuniteit als mogelijk oorzaak van ME/CVS;
  • een onderzoek welke veranderingen in de stofwisseling van afweercellen de oorzaak kunnen zijn van ME/CVS;
  • een onderzoek naar zogenaamde ‘immuunhandtekeningen’ voor ME/CVS in het bloed.


Daarbij hebben we met de onderzoekers uitvoerig van gedachten gewisseld over de doelen van het onderzoek, over wat het voor ME/CVS-patiënten zou moeten opleveren en over de onderzoeksopzet. 

Daarnaast zijn we bij de drie andere gehonoreerde projecten van de NMCB betrokken geweest, maar minder intensief.

Tevreden én kritisch

We zijn tevreden met de honorering van aanvragen van het consortium NMCB. We zijn verbaasd en bezorgd over de honorering van de aanvraag voor een tweede biobank, van het consortium ME/CFS Lines. Verbaasd omdat in de onderzoeksagenda en het onderzoeksprogramma sprake is van één biobank en dataregistratie. Bezorgd, omdat we veel vragen hebben bij de methode van deze tweede biobank/dataregistratie om patiënten daarvoor te selecteren, waarbij voldoende klinische ervaring met ME/CVS-patiënten lijkt te ontbreken. Dit kan ernstig afbreuk doen aan de kwaliteit van de onderzoeken van ME/CFS Lines. Wij zijn bij de voorbereiding van dit tweede consortium niet betrokken geweest en hebben, ondanks onze vragen, te weinig informatie ontvangen om de deelonderzoeken binnen dit consortium te kunnen beoordelen. De ME/cvs Vereniging heeft bij ZonMw een WOO-verzoek (Wet Open Overheid) ingediend om hier meer duidelijkheid over te krijgen.

Invloed van patiëntenvertegenwoordigers

In de loop van de jaren hebben onze organisaties veel kennis en inzichten opgedaan en contacten gelegd met internationale ME/CVS-onderzoekers en onderzoeksnetwerken. Daar hebben we in de gesprekken over de biobank en de onderzoeksprojecten goed gebruik van gemaakt. Onze inhoudelijke inbreng werd zeer op prijs gesteld en heeft bijgedragen aan een scherpere focus in de onderzoeksplannen.

Naast de betrokkenheid bij de aanvragen hebben de vier patiëntengroepen ieder een kandidaat voorgedragen die op persoonlijke titel door ZonMw is benoemd in een klankbordgroep. De ME/cvs Vereniging heeft Lou Corsius voorgedragen en de Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Ynske Jansen. Twee leden van de klankbordgroep zijn benoemd in de programmacommissie die de aanvragen voor ZonMw beoordeelde. Om belangenverstrengeling te voorkomen zijn deze vier patiëntenvertegenwoordigers door ons niet betrokken bij de voorbereiding van de aanvragen. We betreuren het dan ook zeer dat deze patiëntenvertegenwoordigers, vanwege een ‘schijn van vooringenomenheid’, van ZonMw niet mochten oordelen over de subsidieaanvragen, maar alleen mochten adviseren. Zie: aanpassingen-in-beoordelingsproces-1e-subsidieronde-mecvs/.

Door het stemrecht in de programmacommissie te vervangen door een adviesrecht is de rol van de patiëntenvertegenwoordigers veel beperkter geweest dan oorspronkelijk was bedoeld. Een van hen, Lou Corsius, heeft inmiddels zijn vertrouwen in ZonMw opgezegd en is opgestapt uit de klankbordgroep. Wij betreuren dat het zover is gekomen.

Ook zijn wij niet tevreden over de geringe rol die ZonMw ons als patiëntenorganisaties toebedeelde. We hebben weinig informatie gekregen en zijn op programmaniveau amper betrokken geweest.

Het proces van deze eerste subsidieronde van ZonMw was lang en ingewikkeld. Naar aanleiding van de evaluatie willen we met ZonMw afspraken maken ter verbetering van de rol van de patiëntenvertegenwoordigers in de klankbordgroep en programmacommissie en van de betrokkenheid van de patiëntenorganisaties. Daarbij gaat het om de uitvoering van het programma, de inhoud van volgende subsidieoproepen en de beoordeling van komende subsidieaanvragen.

Meedoen

We kijken uit naar de start van het biomedische onderzoek. We zullen kritisch blijven participeren in de uitvoering.

Patiënten die hun bloed en gegevens ter beschikking willen stellen voor de Nederlandse ME/CVS Biobank en dataregistratie en mee willen doen aan een of meer onderzoeken kunnen zich bij ons melden via deze link: meld-je-aan-voor-wetenschappelijk-onderzoek-naar-me-aangepast-25-april-2023

Patiënten die samen met ons en onderzoekers actief betrokken willen zijn bij begeleiding of uitvoering van onderzoek of mee willen denken over vervolgaanvragen kunnen zich via e-mail bij ons melden: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

 

ME/cvs Vereniging

Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid

*Zie het advies ME/CVS van de Gezondheidsraad voor een overzicht van de verschillende definities:

 

Zie ook:

Nieuwsbericht ZonMw 25 april 2023:


Nieuwsberichten op Steungroep.nl: